Dziedziczenia długów nie można uniknąć, jeśli nie podejmie się pewnych działań. Z naszego doświadczenia wiemy, że spadek z długami to problem, który budzi zrozumiałe obawy wśród spadkobierców.
W polskim systemie prawnym, gdy zmarły zostawia spadek, to dochodzi nie tylko do dziedziczenia majątku, czyli aktywów, ale również zobowiązań finansowych.
W praktyce oznacza to, że długi mogą przechodzić na kolejne pokolenia. Dlatego ważne jest zrozumienie zasad, na jakich opiera się dziedziczenie ustawowe. Warto też znać swoje prawa, które umożliwiają ograniczenie odpowiedzialności lub całkowite odrzucenie spadku. Jedno jest pewne – decyzje o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku trzeba podejmować szybko i rozważnie.
Przeczytaj artykuł przygotowany przez nas i dowiedz się, do którego pokolenia dziedziczy się długi i dlaczego odrzucając spadek, unikasz dziedziczenia długów.
Dziedziczenie długów, do którego pokolenia szuka się spadkobierców
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, a konkretnie art. 931–940, dziedziczenie obejmuje kolejne pokolenia, co oznacza, że odpowiedzialność za długi spadkowe może przejść na dzieci spadkobiercy, jeśli ten zdecyduje się odrzucić spadek. Wtedy jego zstępni (dzieci lub wnuki) zostaną powołani do spadku.
Ważne jest zrozumienie zasad dziedziczenia ustawowego. Jeżeli zmarły nie zostawił testamentu, to dziedziczenie odbywa się według ustalonej w Kodeksie cywilnym kolejności.
Pierwszeństwo dziedziczenia przysługuje dzieciom i małżonkowi spadkodawcy. W sytuacji, gdy pierwsze pokolenie spadkobierców ustawowych odrzuci spadek, dziedziczenie przechodzi na kolejne osoby w linii sukcesji.
Przykład:
Jeśli rodzic odrzucił spadek, dziedziczenie przypada jego dzieciom (czyli wnukom spadkodawcy). Jeśli dzieci te również zrezygnują z przyjęcia spadku, odpowiedzialność przechodzi na kolejne pokolenie, czyli prawnuki. Dlatego też, jeśli chcesz zabezpieczyć swoje dzieci przed długami, możesz w ich imieniu złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jeżeli jeden z rodziców odrzucił spadek, a drugi wyraża na to zgodę, to nie musisz już pytać sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenia spadku przez małoletniego. Wystarczy, że udasz się do razu do sądu rejonowego lub notariusza.
Spadek z długami – co może zrobić spadkobierca?
Po śmierci spadkodawcy dochodzi do otwarcia spadku, a przed spadkobiercami pojawia się konieczność dokonania wyboru – przyjąć czy odrzucić spadek. Jest to spory dylemat, zwłaszcza gdy spadkodawca pozostawił po sobie nie tylko majątek, ale też długi.
W takiej sytuacji masz do wyboru jedno z trzech rozwiązań:
- Odrzucenie spadku – oznacza całkowite zrzeczenie się praw do majątku oraz długów. Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego masz 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o powołaniu do spadku, na złożenie takiego oświadczenia. Jeśli tego nie zrobisz, uznaje się, że przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
- Przyjęcie spadku wprost – zgodnie z art. 1030 Kodeksu cywilnego, oznacza pełną odpowiedzialność za wszelkie długi spadkowe, nawet jeśli ich wartość przekracza aktywa spadku. Ta opcja jest rzadko wybierana, szczególnie gdy istnieje wysokie ryzyko konieczności spłaty długów przekraczających majątek.
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność za długi do wartości odziedziczonego majątku. Jak pisaliśmy wyżej – brak stosownego oświadczenia w terminie 6 miesięcy oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Przykład:
Odziedziczyłeś/aś mieszkanie warte 200 tys. zł oraz dług w wysokości 300 tys. zł. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiadasz za długi tylko do wartości mieszkania, czyli do 200 tys. zł. Dzięki temu Twoje prywatne finanse pozostają bezpieczne.
Ile mam czasu na odrzucenie spadku?
Spadek możesz odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedziałeś się o powołaniu do spadku. Jednak dla każdego spadkobiercy termin ten zaczyna biec w innym momencie.
Dla najbliższych krewnych (małżonek, dzieci), którzy dziedziczą w pierwszej kolejności, odliczanie zazwyczaj zaczyna się z chwilą śmierci spadkodawcy. Dla pozostałych spadkobierców termin zacznie biec od dnia, gdy dowiedzieli się, że poprzedni spadkobiercy odrzucili spadek.
Jeśli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia w tym okresie, to automatycznie przyjmuje spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że będzie odpowiadał za długi tylko do wartości odziedziczonego majątku, co ogranicza jego odpowiedzialność. Warto jednak pamiętać, że przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza również wiąże się z formalnościami, jak sporządzenie spisu inwentarza przez komornika.
Przykład:
Twój ojciec zmarł 1 marca, pozostawiając po sobie mieszkanie oraz kredyty, których wartość nie jest jasna. W ciągu sześciu miesięcy, czyli do 1 września, masz czas na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w sądzie lub u notariusza, jeśli nie chcesz dziedziczyć po nim majątku ani długów.
Jeśli nie złożysz oświadczenia do tego dnia, automatycznie przyjmujesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Dzięki temu nawet jeśli okaże się, że długi są większe niż majątek, odpowiadasz za nie jedynie do wysokości odziedziczonego mieszkania, czyli Twój prywatny majątek nie zostanie zagrożony.
Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza – zabezpieczenie przed odpowiedzialnością
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to opcja zapewniająca spadkobiercom ochronę przed odziedziczonymi długami, które mogłyby przewyższać wartość majątku. Zgodnie z art. 1031 § 2 Kodeksu cywilnego, jeśli decydujesz się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiadasz za długi spadkodawcy tylko do wartości odziedziczonych aktywów. Taka forma przyjęcia spadku jest domyślna, jeśli nie złożysz oświadczenia o odrzuceniu spadku w wymaganym terminie 6 miesięcy od powołania do spadku.
Wybierając to rozwiązania, warto pomyśleć o spisie inwentarza. Jest to dokument sporządzany przez komornika na podstawie majątku spadkodawcy i oszacowuje jego wartość. Spis inwentarza daje Ci możliwość precyzyjnego określenia zakresu odpowiedzialności. Dzięki temu, jeśli długi spadkodawcy są znacznie wyższe niż wartość majątku, jesteś zabezpieczony przed koniecznością spłaty zobowiązań z własnych środków.
Przykład nr 1
Odziedziczyłeś nieruchomość wartą 200 tys. zł, ale poza majątkiem spadkodawca zostawił długi w wysokości 300 tys. zł. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia, że odpowiadasz za długi tylko do kwoty 200 tys. zł. Nie musisz więc spłacać reszty długu z własnych środków.
Przykład nr 2
Dziedziczysz samochód warty 30 tys. zł, ale dług spadkodawcy wynosi 50 tys. zł. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że odpowiadasz wyłącznie do wartości samochodu. W sytuacji, gdy przyjmiesz spadek wprost, to musisz spłacić całe 50 tys. zł. Oznacza to, że możesz znaleźć się w kłopotach finansowych.
Czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?
Kwestie zrzeczenie się dziedziczenia reguluje art. 1048 Kodeksu cywilnego. Taka umowa polega na odrzuceniu spadku jeszcze za życia spadkodawcy.
Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia z przyszłym spadkodawcą daje pewność, że ani Ty, ani Twoi zstępni (dzieci, wnuki) nie będziecie musieli mierzyć się z odziedziczonymi długami. Taka umowa wymaga wizyty u notariusza, który sporządza akt notarialny na podstawie Waszych ustaleń.
Korzyść wynikająca z tej umowy polega na tym, że wyłącza Cię z kręgu spadkobierców ustawowych, co oznacza, że długi nie przejdą na Ciebie ani Twoje dzieci. Rozwiązanie to jest korzystne w sytuacjach, gdy długi spadkodawcy mogą znacząco przewyższać jego aktywa.
Umowę zrzeczenia się spadku zawierają zawsze dwie strony – spadkodawca i przyszły spadkobierca. Może nim być każda osoba z grona spadkobierców ustawowych,
Skutkiem umowy jest wykluczenie spadkobiercy i jego potomków z grona osób powołanych do spadku. Oznacza to, że w przyszłości nie będą mieć oni żadnych praw do masy spadkowej.
Zawarcie takiej umowy wymaga formy aktu notarialnego, co sprawia, że jest to trwałe i wiążące rozwiązanie. Kontrakt zaczyna obowiązywać w momencie śmierci spadkodawcy. Osoby, które zawarły umową zrzeczenia się dziedziczenia, są wtedy automatycznie traktowane, jakby nie dożyły otwarcia spadku.
Jak można odrzucić spadek? Poznaj formalności i koszty
Odrzucenie spadku to stosunkowo prosty proces, ale wymaga od Ciebie dopełnienia pewnych formalności. Spadek możesz odrzucić zarówno w sądzie, jak i u notariusza:
Odrzucenie spadku w sądzie
Procedura sądowa, choć nie jest specjalnie skomplikowana, to niestety wymaga czasu. Co więcej, musisz dostosować się do terminu wyznaczonego przez sąd. Jak odrzucić spadek w sądzie? W sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania składasz wniosek o odrzucenie spadku i uiszczasz opłatę sądową, która wynosi 100 zł.
W sądzie składasz oświadczenie ustnie lub pisemnie przed sędzią. Po przyjęciu oświadczenia sąd wydaje stosowne orzeczenie, które staje się ostateczne po uprawomocnieniu.
Należy pamiętać o sześciomiesięcznym terminie, który liczymy od momentu powołania do spadku. Przekroczenie go powoduje automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Odrzucenie spadku u notariusza
To szybka i wygodna alternatywa i tańsza. Taksa notarialna za przygotowanie oświadczenia o odrzuceniu spadku w formie aktu notarialnego wynosi bowiem 50 zł.
Wybierając tę opcję, zyskujesz na czasie i nie musisz stawiać się w sądzie. Akt notarialny jest dokumentem wiążącym i może być uznany we wszystkich instytucjach, co oznacza, że proces odrzucenia spadku można zakończyć podczas jednej wizyty.
Przykład
Dowiadujesz się, że odziedziczyłeś spadek po dalszym krewnym, ale domyślasz się, że jest on zadłużony. Możesz udać się do notariusza w dogodnym dla siebie terminie, żeby w krótkim czasie sformalizować odrzucenie spadku, co pozwoli Ci uniknąć udziału w długiej procedurze sądowej.
Co zrobić z problematycznym spadkiem?
Jeśli odziedziczyłeś udział w mieszkaniu lub zadłużoną nieruchomość, to może się to wiązać z pewnymi problemami. Udział w mieszkaniu to gotowy przepis na konflikty z innymi spadkobiercami, a gdy oprócz nieruchomości odziedziczyłeś długi, to możesz spodziewać się wizyty wierzycieli.
Dobrym rozwiązaniem jest spieniężenie udziału lub sprzedaż zadłużonej nieruchomości. Choć na rynku popyt na tego typu lokale jest ograniczony, to warto pomyśleć o współpracy z profesjonalnym biurem skupu nieruchomości. Dzięki temu możesz sprzedać udział, który generuje koszty, czy też sprzedać nieruchomość i spłacić dugi.
Czy można sprzedać udział w nieruchomości? Sprzedaż udziału zgodnie z art., 1051 KC jest możliwa nawet bez zgody wszystkich współwłaścicieli – w tym wypadku pozostałych spadkobierców. Pozbycie się udziału pozwala uniknąć angażowania się w spłaty, procedury sądowe związane z podziałem majątku czy też sprzedaż poszczególnych składników spadku.
Nasze biuro skupu nieruchomości oferuje uproszczoną procedurę sprzedaży, bez konieczności długotrwałych negocjacji czy angażowania pośredników. Dzięki temu transakcja może zakończyć się w ciągu kilku dni, co jest szczególnie korzystne, gdy zależy Ci na czasie.
Płacimy gotówką zaraz po podpisaniu umowy, dzięki czemu możesz odetchnąć i zrealizować swoje plany.
Podsumowanie – dziedziczenie długów, do którego pokolenia dziedziczymy spadek
Dziedziczenie długów to proces, który obejmuje pokolenia zgodnie z ustaloną przez prawo kolejnością. Decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga szybkiej reakcji, która pozwoli Ci uniknąć odpowiedzialności finansowej.
W przypadku spadku z długami najlepszym rozwiązaniem jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenie spadku. Pamiętaj, że odpowiedzialność za długi może przechodzić na dzieci, wnuki, a nawet dalsze pokolenia, dlatego świadome zarządzanie spadkiem, w tym możliwość zrzeczenia się dziedziczenia, jest kluczowe, aby zabezpieczyć majątek rodzinny i osobiste finanse.
Jeżeli natomiast odziedziczyłeś/aś niechciany spadek np. problematyczny udział w nieruchomości to zgłoś się do nas. Zapraszamy do kontaktu!