Dziedziczenie mieszkania po rodzicach, którzy nie sporządzili testamentu, odbywa się zgodnie z przepisami polskiego prawa spadkowego. Kwestie te regulowane są przez Kodeks cywilny, który precyzyjnie określa, kto i w jakiej kolejności ma prawo do spadku.
Oznacza to, że jeżeli rodzice nie zostawili testamentu, to mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. Dziedziczenie ustawowe jest drugą obok testamentowego formą dziedziczenia w Polsce. Służy do ustalenia kręgu spadkobierców, którzy mają prawo do spadku w sytuacji, gdy zmarły rodzic nie zostawił testamentu.
Dziedziczenie ustawowe i dziedziczenie testamentowe
Jak wspomnieliśmy wyżej, polskie prawo przewiduje dwie formy dziedziczenia – testamentowe i ustawowe. W praktyce wygląda to tak, że dużo częściej mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. Okazuje się, że niewiele osób decyduje się sporządzić testament.
Trudno wyjaśnić to zjawisko. Taka postawa może wynikać z odkładania spraw związanych z przemijaniem lub z brakiem troski o to, co stanie się z naszym majątkiem po śmierci. Część osób uważa też, że porządek ustawowy im odpowiada i testament nie jest potrzebny.
Jednak z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia nie tylko w przypadku braku testamentu. Może się bowiem okazać, że testament jest nieważny lub osoby powołane do spadku decydują się na jego odrzucenie.
Warto jednak podkreślić, że testament ma zawsze pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym.
Jak sporządzić testament?
Jeżeli myślisz o swoich bliskich i nie chcesz, żeby po Twojej śmierci dochodziło do kłótni o majątek między Twoimi dziećmi (lub innymi krewnymi), to warto napisać testament. Dotyczy to głównie mieszkanie, które stanowi z reguły największą część spadku. W ten sposób wyrazisz swoją wolę, co do podziału majątku. Testament, który stworzysz może być zgodny z ustawową linią dziedziczenia, ale możesz też ją zmodyfikować, a nawet pominąć najbliższych krewnych lub zapisać część majątku osobom spoza rodziny, czy też różnym organizacjom.
Nie ma żadnych ograniczeń, jeżeli chodzi o wyznaczenie swoich spadkobierców. Testament odręczny musi być napisany przez nas pismem ręcznym (nie komputerowym!) oraz opatrzony datą i podpisem.
Jeżeli chcesz zapisać konkretne składniki majątku wskazanym przez Ciebie osobom, to konieczne będzie sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego. Notariusz zadba o wszystkie formalności i prawidłowość sporządzanego testamentu.
Dodatkowa informacja:
Dziecko pominięte w testamencie ma prawo do zachowku. Zgodnie z art. 991 KC zachowek jest to połowa udziału w spadku, który należałby się spadkobiercy zgodnie z ustawą. Przykładowo, gdy tylko dwójka z trójki dzieci odziedziczy mieszkanie, to trzecie z dzieci ma prawo do 1/6 mieszkania.
Dziedziczenie ustawowe – jaki jest porządek dziedziczenia po rodzicach?
W przypadku dziedziczenia ustawowego krąg spadkobierców ustali sąd lub notariusz, posiłkując się przy tym przepisami kodeksu cywilnego. Załatwienie sprawy w kancelarii notarialnej jest możliwe, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do podziału majątku. Jest to szybsze i mniej stresujące rozwiązanie, ale w przypadku konfliktu między spadkobiercami zostaje tylko droga sądowa.
Kolejność dziedziczenia ustawowego jest jasno i precyzyjnie określona w kodeksie cywilnym. Jak to wygląda w praktyce? Sprawdźmy na przykładach.
- Przykład nr 1
Zmarła Pani Natalia, która miała męża i jedno dziecko. Spadek po Pani Natalii odziedziczą po połowie mąż i dziecko.
- Przykład nr 2
Pan Marian zostawił żonę i trójkę dzieci. W tym przypadku żona i dzieci otrzymają po 25%. Jednak, co byłoby w sytuacji, gdyby małżeństwo miało piątkę dzieci? Przepisy chronią w sposób szczególny małżonków. Żona musi otrzymać w spadku, co najmniej 25% udziału. Reszta majątku (75%) zostanie podzielona równo między piątkę dzieci. Każde z nich otrzyma 15% majątku.
Podsumowując, po śmierci jednego z rodziców do spadku powołane są dzieci i małżonek zmarłego. Otrzymują one udziały w spadku w równych częściach, przy czym małżonkowi przypada co najmniej 25% udziału. Jeżeli jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, to jego udział przypada jego dzieciom i dalszym zstępnym, czyli wnukom. Nie ma też znaczenia czy dziecko było adoptowane – ma ono takie same prawa do spadku jak dzieci biologiczne.
Dodatkowa informacja:
Jeżeli zmarły małżonek przed śmiercią złożył pozew rozwodowy z orzeczeniem o winie współmałżonka, a sąd uzna, że był on uzasadniony, to współmałżonek zostanie wyłączony z dziedziczenia.
Dziedziczenie ustawowe w przypadku małżeństwa bez dzieci
W przypadku osób bezdzietnych dziedziczą małżonek zmarłego i jego rodzice. Rodzice otrzymają po 25% wartości całego spadku. Jeżeli z różnych przyczyn nie jest możliwe dziedziczenie przez ojca lub matkę, to wtedy rodzic uprawniony do dziedziczenia otrzymuje 50%.
- Przykład nr 3
Zmarł Pan Wojciech, który nie miał dzieci, a żona i rodzice wciąż żyją. Zgodnie z przepisami żonie przypadnie 50% majątku, a każdy z rodziców otrzyma po 25% udziałów w spadku.
- Przykład nr 4
Pan Maciek w chwili śmierci był kawalerem bez dzieci. Wciąż żyje jego ojciec i siostra, którzy odziedziczą jego majątek w równej części (po 50%).
Podsumowując:
Jeżeli spadkodawca nie miał dzieci i nigdy się nie ożenił, to jego majątek przypada w równych częściach rodzicom. Jeżeli jeden z rodziców nie dożył otwarcia spadku, to wtedy jego udział zostanie rozdzielony między rodzeństwo. W sytuacji, gdy również brat lub siostra nie żyją, to prawo do spadku przejdzie na dzieci zmarłego rodzeństwa.
Kto jeszcze może dziedziczyć?
Życie układa się różnie i może się zdarzyć, że jedynymi żyjącymi krewnymi zmarłego są dziadkowie. Każdy z nich otrzyma wtedy po połowie udziału w spadku. W sytuacji, gdy jeden z dziadków nie żyje, to wtedy jego część otrzymują zstępni. Oznacza to, że po zmarłym spadkodawcy mogą dziedziczyć jego wujowie, stryjowie i ciotki.
W przypadku braku rodziny może również dziedziczyć pasierb zmarłego, ale jego zstępni nie mają już żadnych praw do majątku.
Co w sytuacji, gdy zmarły nie miał żadnej rodziny? Wtedy prawo do jego majątku nabywa gmina, w której ostatnio mieszkał. Jeśli miejsca zamieszkania zmarłego nie da się ustalić, to spadek przypadnie Skarbowi Państwa.
Dodatkowa informacja:
Każda osoba ma prawo odrzucić spadek po śmierci spadkodawcy. Z tej możliwości korzystają Ci spadkobiercy, którzy nie chcą spłacać długów zmarłego, zwłaszcza gdy ich wielkość przewyższa wartość majątku.
Dziedziczenie mieszkania po rodzicach
Często w skład majątku po zmarłych rodzicach wchodzi nieruchomość – mieszkanie lub dom jednorodzinny. Nieruchomość może przypaść jednemu z dzieci (gdy jest jedynakiem lub na podstawie testamentu) lub każdemu z żyjących dzieci (jeśli jest ich co najmniej dwoje). W tej drugiej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie działu spadku u notariusza lub w sądzie.
Jeśli panuje zgoda między spadkobiercami, to sprawę można załatwić szybko u notariusza. Rodzeństwo może mieć jednak różne spojrzenie na sprawy spadkowe. Wtedy konieczne będzie rozwiązanie sporu w sądzie, co może trwać nawet kilka lat.
Sąd może podjąć następujące decyzje:
- Fizyczny podział mieszkania – co często nie jest możliwe,
- Przyznanie mieszkania jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych,
- Sprzedaż mieszkanie przez komornika i rozdzielenie pozyskanych w ten sposób pieniędzy między spadkobierców zgodnie z udziałami.
Swój udział w mieszkaniu możesz też sprzedać do biura prowadzącego skup udziałów w nieruchomości. W ten sposób unikniesz długotrwałej sprawy sądowej i niepotrzebnych kłótni. Skontaktuj się z nami, a jeśli dojdziemy do porozumienia, to za kilka dni możesz cieszyć się gotówką. Zapraszamy!